1876 Anayasası yargıyı bir kuvvet olarak nitelendirmemiş, ancak yargı bağımsızlığını ve hâkimlerin azlolunamayacağını düzenlemiştir. 21 Anayasası ise yargıdan söz etmemiştir. 24 Anayasası ise kuvvetler birliğini benimsemesine rağmen yargıyı ayrı erk olarak kabul etmiştir. 1961 ve 1982 anayasaları kuvvetler ayrılığını ve yargı bağımsızlığı sistemini benimsemiştir.
Anayasaya göre mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı ilkesi kapsamında hâkimler görevlerinde bağımsız olup, hiçbir organ ve kişinin mahkemeye talimat veremeyeceği, tavsiye ve telkinde bulunamayacağı vurgulanmıştır. Hâkimler azledilemez, erken emekliye sevkedilemez ve özlük haklarından mahrum bırakılamaz. Ancak hâkim ve savcılar idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı’na bağlıdır.
2017 değişikliğiyle disiplin mahkemeleri dışında ve savaş hali saklı kalmak şartıyla askeri mahkemeler kaldırılmıştır.
Hâkimler ve Savcılar Kurulu: İlk defa 1961 Anayasası ile oluşturulmuştur. 13 üyenin 3’ü adli yargıdan, 1’i idari yargıdan olmak üzere Cumhurbaşkanı tarafından; 3’ü Yargıtay’dan, 1’i Danıştay, 3’ü hukuk alanında görev yapan öğretim üyesi ve avukatlardan olmak üzere TBMM tarafından 4 (+4) yıl için seçilir. Kurulun başkanı Adalet Bakanı’dır. Kurulun meslekten çıkarma cezası dışındaki kararları yargı denetimin dışındadır.
Yüksek Mahkemeler: Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi’dir.
Anayasa (AYM) Mahkemesi: İlk defa 1961 Anayasası ile oluşturulmuştur. 15 üyenin 3’ü Yargıtay, 2’si Danıştay, 3’ü (en az 2’si hukukçu) hukuk, iktisat ve siyasal bilimler öğretim üyesi, 4’ü üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, birinci sınıf hâkim ve savcılar ile beş yıl raportörler arasından olmak üzere Cumhurbaşkanı tarafından; 2’si Sayıştay, 1’i serbest avukatlar içinden olmak üzere TBMM tarafından seçilir.
-Siyasi partilerin kapatılma davalarına bakmak veya mali yardımdan yoksun bırakılmasına karar vermek.
-Siyasi partilerin mali denetimlerini yapmak.
- Uyuşmazlık Mahkemesi başkanını kendi üyesi içinden seçmek.
-Milletvekillerinin yasama dokunulmazlığının kaldırılması veya üyeliklerinin düşürülmesine ilişkin itirazlara bakmak.
-Anayasa değişikliklerini yalnızca şekil bakımından uygunluğunu denetlemek.
-Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin, TBMM içtüzüğünün Anayasa’ya şekil ve esas bakımından denetimi yapmak.
-Bireysel başvuruları karara bağlamak.
Cumhurbaşkanı; TBMM başkanı; Cumhurbaşkanı yardımcıları; bakanları; AYM (Anatay), Yargıtay, Danıştay başkan, üye, başsavcı ve başsavcı vekillerini; Hâkimler ve Savcılar Kurulu üyelerini; Sayıştay başkan ve üyelerini; Genelkurmay başkanı, kara, deniz ve hava kuvvet komutanlarını Yüce Divan sıfatıyla yargılar. Yüce Divan’ın savcılık görevini Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya cumhuriyet başsavcı vekili yapar.
